‘’Sorgulanmayan bir hayat yaşanmaya değmez’’ diyor Sokrates. Aristo’ya göre bilgeliğin ilk adımı kendini bilmek. Gandhi ‘’Dünyayı değiştirmek istiyorsan eğer, önce kendini değiştir’’ diyor. Kendini keşfetmek, ‘’Ben kimim?’’ diye sormakla sınırlı değil. Belki de ondan daha önemli bir soru var: ‘’Kim olmak istiyorum?’’ Beş Büyük Faktör Kuramındaki üç kişilik özelliği: uyumluluk, sorumluluk ve yeniliğe açıklık. Kendin olmanın anlamı nedir? Duygusal yatkınlıklarımız ne ölçüde değişebilir? Kişilik kader midir?

Mutlu olmak için ihtiyacımız olan ilk şey, bizi neyin mutlu ettiğini keşfetmek. Bunu başarmak içinse kendimizi tanımaya, kim olduğumuzu bilmeye ihtiyacımız var. Kendini bilmek: Son nefesimize kadar kat edeceğimiz uzun bir yol bu. Hayatın en önemli yolculuğu. Mizaç, kişilik ve karakter kavramları arasındaki temel farklar neler? Kişiliğimiz hangi anlamda hayata uyum sağlama tarzımızı ortaya koyar? Psikolojideki Beş Büyük Faktör Kuramı, insanları başlıca hangi kişilik özelliklerine göre tanımlar?

Endişe, tereddüt ve kendine acıma… İlk bakışta birbirinden çok farklı görünen duygular ama onları buluşturan ortak bir özellik var: Bu duyguların üçü de korkularımızdan kaçmak için sığındığımız birer liman. Bize geçici bir konfor sağlayan, bizi oyalayan, meşgul eden, aldatan ve zaman kaybettiren duygular… ‘’Konfor alanı’’ nedir ve değişmek, insan beyni için neden zordur? Endişe, kararsızlık ve kendine acıma hangi saklı zorlukları maskeler? Duyguları değiştirmek nasıl mümkün olur?

İyi uyuduğumuz zaman yaptığımız her şeyi daha iyi yapıyoruz. Daha iyi öğreniyoruz, daha çok hatırlıyoruz, üretiyoruz. Daha iyi hissediyoruz. Ama bazen biz uykuyu kovalarken zihnimiz endişeli düşüncelerin peşinde yolunu kaybediyor. Bu bölümün konusu, gece, endişe ve uyku. Gece uyumaya hazırlanırken başlayan veya şiddetlenen endişe duygusunun sebepleri. Uyku öncesi kaygıyı arttıran başlıca unsurlar. Gece endişesini yatıştırmak için faydalanabileceğimiz iki etkili yöntem.  

‘’Dünyanın en güzel cümlesi nedir, bilmek ister misiniz?’’ diye soruyor yazar Gore Vidal. ‘’Dünyanın en güzel cümlesi şudur: Ben demiştim!’’ Haklı çıkmanın yarattığı tatmin duygusunun gerisinde, hayatta bir anlam bulmuş olmanın mutluluğu var. İnançlarımız ve yanılgılarımız, bu yüzden duygusal bir mesele. Hatalarımızı ve yanılgılarımızı kabullenmek neden zor? Zihnimizi gözlemleme becerisi yanılgıları nasıl önler? Tarihe geçmiş olağanüstü bir yanılgı hikayesi ve insan olmaya dair öğrettikleri.

Hem kelimenin gerçek anlamıyla hem mecazi anlamda, insana özgü niteliklerden biri yüz kızarması. Sorumluluk, suçluluk, utanç gibi kavramlarla bağlantılı olmanın ötesinde başkalarına iletmek istediğimiz sosyal bir mesaj işlevine de sahip. Bu sebeple yüzü hiç kızarmayanlara duyduğumuz tepkinin temelinde, hak ve adalet arayışı var. 1. Duygulara bağlı olarak yüzün kızarması yalnızca insanlarda görülen bir tepki çeşidi. Bu gizemli tepkinin gerisinde hangi evrimsel sebepler bulunuyor? 2. Yüzün kızarmasıyla birlikte tecrübe ettiğimiz diğer fiziksel işaretler neler? 3. Akraba duygular olan utanç, suçluluk ve mahcubiyet arasında hangi temel farklılıklar bulunuyor?

Çağdaş psikolojinin önemli isimlerinden biri olan Daniel Goleman, ‘’Gerçek şefkat’’ diyor, ‘’bir başkasının acısını hissetmek değildir sadece. O acıyı dindirmek için zahmete girmektir.’’ Yaşadığımız hayat ne olursa olsun, hepimiz anlaşılmak istiyoruz. Anlamak ve anlaşılmak içinse şefkat ve empati üzerinden bağ kurmaya ihtiyacımız var. Empati ve şefkat duymakla acımak arasındaki en önemli farklılıklar neler? Bizi beyinlerimizle birbirimize bağlayan ayna nöronlar, aramızdaki duygusal bariyerleri yıkmaya nasıl yardımcı olur? Empati becerisini geliştirmenin yolları neler?

‘’Haksızlığa uğramış insanın öfkesini bastırmaya, yok saymaya çalışmak, onu insanlıktan çıkarmaya çalışmaktır’’ diyor, siyasi düşünür Hannah Arendt. Hissettiğimiz her duygu, içinde bulunduğumuz durumla ilgili bize bilgi veriyor. Benliğimize sahip çıkmak ve sınırlarımızı korumak için öfke duymaya ihtiyacımız var. Hayatta kalma iç güdüsünün bir parçası olan öfkenin işlevi nedir? Öfke hangi duygularla bir arada ortaya çıkar, hangi duyguları maskeler? Öfkeyi bastırmaya çalışmak ne tür tehlikelere kapı aralıyor? Öfke patlamaları ve kronik öfkenin yarattığı yıkıcı sonuçlar neler? Hak arayışı ve değişim gücü için öfkeden nasıl faydalanabiliriz?

‘’ Suçlamak anlamaktan daha kolaydır çünkü anlarsan değişmen gerekir’’ diyor Peyami Safa. Hissettiğimiz her duygunun hayatımızda yarattığı sonuçlar var. Suçluluk duygusuyla nasıl biri oluyoruz? Nasıl bir hayat yaşıyoruz? Suçluluk duygusunun evrimsel açıdan işlevi nedir ve bunu bilmek, hayatımızı yönetmeye nasıl fayda sağlar? Geçmişe dair taşıdığımız suçluluk duygusunu değiştirmek nasıl mümkün olur? Mutluluk korkusu ve suçluluk hissi arasında nasıl bir bağ var? Kendimizi daha iyi anlamak ve yıkıcı suçlluktan kurtulmak için faydalanabileceğimiz düşünceler neler?